Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm’de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 yılında verilmeye başlanmıştır.
Tıp Ödülleri:
Karolinska Enstitüsü’ndeki Nobel Meclisi, 2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nün “periferik bağışıklık toleransı ile ilgili keşiflerinden dolayı” Mary E. Brunkow , Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verilmesine karar verdi.
Bağışıklık sisteminin güvenlik bekçileri olan düzenleyici T hücrelerini tespit ederek yeni bir araştırma alanının temellerini attılar. Bu keşifler, şu anda klinik çalışmalarda değerlendirilen potansiyel tıbbi tedavilerin geliştirilmesine de yol açtı. Otoimmün hastalıkları tedavi etmek veya iyileştirmek, daha etkili kanser tedavileri sağlamak ve kök hücre nakli sonrası ciddi komplikasyonları önlemek umut ediliyor.
Fizik Ödülü:
Eelektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi’ nedeniyle İngiliz John Clarke, Fransız Michel Devoret ve ABD’li John Martinis’e verildi. Üçlü yaptıkları bir dizi deneyle kuantum dünyasının garip özelliklerinin elde tutulabilecek kadar büyük bir sistemde somut olarak gözlemlenebileceğini gösterdi. Geliştirdikleri sistem, tıpkı kuantum mekaniğinin öngördüğü şekilde enerjiyi belirli miktarlarda emip yaydığını kanıtladı.
Bir topu duvara attığınızda, topun size geri sıçrayacağından emin olabilirsiniz. Topun aniden duvarın diğer tarafında ortaya çıkması sizi çok şaşırtacaktır. Kuantum mekaniğinde bu tür bir olguya tünelleme denir ve bu olgu, kuantum mekaniğinin tuhaf ve sezgisel olmayan bir bilim dalı olarak bilinmesine neden olmuştur.
2025 Nobel Fizik Ödülü sahipleri John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis, bir dizi deney yaparak kuantum dünyasının tuhaf özelliklerinin, elde tutulabilecek kadar büyük bir sistemde somutlaştırılabileceğini gösterdiler. Süperiletken elektrik sistemleri, sanki bir duvardan geçiyormuş gibi bir durumdan diğerine tünelleme yapabiliyordu. Ayrıca, sistemin kuantum mekaniğinin öngördüğü gibi belirli büyüklüklerde enerji emdiğini ve yaydığını da gösterdiler.
Kimya Ödülü:
025 Nobel Kimya Ödülü, “metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi”ne ilişkin çalışmalarından dolayı Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD’li Omar M. Yaghi’ye verildi.
Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD’li Omar M. Yaghi, “metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi” alanındaki çalışmaları nedeniyle ödülün sahibi oldu.
Ödülü kazananların yeni bir moleküler yapı geliştirdikleri, bu yapıların da (metal-organik iskeletler), moleküllerin girip çıkabildiği geniş boşluklar içerdiği aktarıldı. Araştırmacılar bunları çöl havasından su toplamak, sudaki kirleticileri ayıklamak, karbondioksiti yakalamak ve hidrojen depolamak için kullandılar.
https://www.nobelprize.org/prizes/about/prize-announcement-dates/