Bu yılki Demokrasi Günü’nün odak noktası, iyi yönetişimin bir aracı olarak yapay zeka.
Yapay zekanın her düzeyde etkili yönetiminin sağlanması
Uluslararası Demokrasi Günü’nün bu yılki teması,” iyi yönetişimin bir aracı olarak Yapay Zeka”nın önemine odaklanıyor.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreter António Guterres, kutlama mesajında yapay zekanın kamu katılımını, eşitliği, güvenliği ve insan gelişimini artırma potansiyeline sahip olduğunu ancak “denetimsiz bırakıldığı takdirde” tehlikelerinin “demokrasi, barış ve istikrar açısından ciddi sonuçlar doğurabileceği” uyarısında bulundu.
Yapay zekanın uluslararası düzeyde de dahil olmak üzere her düzeyde etkili bir şekilde yönetilmesinin hayati önem taşıdığını belirten Genel Sekreter, Yapay Zeka Yüksek Düzeyli Danışma Kurulu’nun yakın zamanda “Yapay Zekanın faydalarından yararlanırken riskleri azaltmaya yönelik öneriler içeren” bir rapor yayınladığını hatırlattı.
Öneriler: Yapay zeka araçları herkesin kullanımına açık olmalı
Raporda, yeni küresel yapay zeka yönetişim kurumlarının oluşumuna rehberlik etmesi gereken şu ilkeler belirtiliyor:
- Kapsayıcılık : Küresel Güney’dekiler de dahil olmak üzere tüm vatandaşlar yapay zeka araçlarına erişebilmeli ve bunları anlamlı şekilde kullanabilmelidir.
- Kamu yararı : Yönetişim, zarar vermeme ilkesinin ötesine geçmeli ve yapay zekayı oluşturan, dağıtan ve kontrol eden şirketler ile alt kullanıcılar için daha geniş bir hesap verebilirlik çerçevesi tanımlamalıdır.
- Veri yönetişiminin merkeziliği : Yapay zeka yönetişimi, veri yönetişiminden ve veri ortak alanlarının teşvik edilmesinden ayrı tutulamaz.
- Evrensel, ağ tabanlı ve çok paydaşlı : Yapay zeka yönetimi, ülkeler ve paydaşlar tarafından evrensel katılımı önceliklendirmelidir. Ağ tabanlı bir yaklaşımla mevcut kurumları yükseltmelidir..
- Uluslararası Hukuk : Yapay zeka yönetiminin BM Şartı ve Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne dayandırılması gerekiyor .
Demokrasilerde yapay zekanın etkisinin analizi
Benzer şekilde, UNESCO’nun Yapay Zeka Etiğine İlişkin Tavsiyesi , YZ için ilk küresel politika çerçevesidir ve siyasi yaşam ve demokrasi üzerindeki etkisine odaklanır. Rapor, YZ’nın demokrasi üzerindeki mevcut ve potansiyel etkisini ve kolektif karar alma için dijitalleşmenin faydalarını araştırır.
Dijitalleşmenin demokratik beklentileri ve hayal kırıklıkları, yeni dijital kamusal alan, veri demokrasisi ve siyasi karar alma biçimi olarak demokrasi olmak üzere dört temel tema etrafında düzenlenen rapor, YZ’nın olumsuz etkilerini azaltmak ve YZ yönetimine daha demokratik bir yaklaşımı teşvik etmek amacıyla YZ’nın demokratik yönetimine ilişkin öneriler sunuyor.
Arka plan
Uluslararası Demokrasi Günü, dünyadaki demokrasinin durumunu gözden geçirme fırsatı sunar. Demokrasi, bir hedef olduğu kadar bir süreçtir ve yalnızca uluslararası toplumun, ulusal yönetim organlarının, sivil toplumun ve bireylerin tam katılımı ve desteğiyle demokrasi ideali, herkesin her yerde tadını çıkarabileceği bir gerçeğe dönüştürülebilir.
İfade özgürlüğü, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 19. Maddesinde yer alan temel bir insan hakkıdır. Ancak dünya çapında, onu engellemenin birçok yolunu bulan hükümetler ve güç sahipleri vardır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 19. maddesinde, “Herkesin düşünce ve ifade özgürlüğüne hakkı vardır; bu hak, herhangi bir müdahale olmaksızın düşünceye sahip olma ve ülke sınırları gözetmeksizin her türlü yoldan bilgi ve düşünce arama, edinme ve yayma özgürlüğünü de içerir.” denilmektedir.
Demokrasi ile basın özgürlüğü arasındaki bağ, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’de de yer almaktadır .
https://www.un.org/en/property-cards-by-og-global-category/287/6721+9430
International Human Rights Law | OHCHR
Artificial intelligence and democracy | UNESCO
International Covenant on Civil and Political Rights | OHCHR