19 Eylül 2024 Ekonomik Kalkınma
Birleşmiş Milletler uzman grubunun yayınladığı yeni bir raporda, patlama yaşayan yapay zeka alanının küresel olarak düzenlenmesi zorunluluğunun “reddedilemez” olduğu belirtilirken, böyle bir teknolojinin geliştirilmesi ve kullanımının “sadece piyasaların kaprislerine bırakılamayacağı” ifade edildi.
BM Genel Sekreteri tarafından raporla ilgili olarak, ” Teknolojinin doğası gereği, yapı ve uygulama açısından sınır ötesi olması, küresel bir yaklaşımı gerekli kılıyor ” denildi.
Yapay zeka (YZ), bilimsel araştırma için yeni alanlar açmaktan enerji şebekelerini optimize etmeye, halk sağlığını ve tarımı iyileştirmeye ve 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi’ne yönelik ilerlemeyi teşvik etmeye kadar dünyamızı dönüştürüyor .
Ancak, iyilik için muazzam bir potansiyel varken, yönetilmediği takdirde, yapay zekanın faydaları yalnızca bir avuç öncü devlet, şirket ve bireyle sınırlı kalabilir, bu da dijital uçurumu ve eşitsizliği daha da derinleştirebilir.
Bu riskleri azaltmak amacıyla raporda, yapay zekanın küresel yönetişimi için bir çerçeve oluşturulmasına yönelik çeşitli öneriler yer alıyor.
Artan insan hakları endişeleri
Raporda ayrıca yapay zekanın insan haklarını ihlal etmek amacıyla nasıl kullanılabileceğine ilişkin büyük endişeler dile getiriliyor.
Yapay zeka teknolojileri için ihtiyaç duyulan hammaddeler (kritik mineraller de dahil) küresel kaynaklardan elde ediliyor ve bu durum, küresel ölçekte bu nadir emtialar üzerinde bir güç ve servet savaşına yol açıyor.
Ayrıca, otonom silah sistemleri insan müdahalesi olmadan kararlar alabilir ve bu da hesap verebilirlik ve çatışmalar sırasında sivillerin korunması konusunda etik ve yasal sorular ortaya çıkarabilir. Yapay zeka teknolojisindeki gelişmelerin yönlendirdiği bir silahlanma yarışının artan potansiyeli de insan güvenliğini tehlikeye atabilir.
Yapay Zeka yanlılığı ve gözetimi de endişe verici bir diğer alan olup, yanlış bilginin yaratılması ve yayılması potansiyel olarak sivillere zarar verebilir.
Zaten boşluklar ortaya çıkıyor
Farklılıklar şimdiden ortaya çıkmaya başladı. Temsil açısından, dünyanın bütün bölgeleri uluslararası YZ yönetişimi görüşmelerinin dışında bırakıldı.
Örneğin, yalnızca yedi ülke (Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, İngiltere ve ABD) BM dışındaki yedi önemli Yapay Zeka girişimine tarafken, çoğunluğu Küresel Güney’de bulunan 118 ülke hiçbirine taraf değil .
Raporda, ” Adalet, bizi etkileyen teknolojinin nasıl yönetileceğine dair kararlarda daha fazla sesin anlamlı roller oynamasını gerektirir ” ifadesi yer alıyor.
“Yapay Zeka teknolojisi sektöründe karar alma süreçlerinin yoğunlaşması haklı gösterilemez; ayrıca, tarihsel olarak birçok topluluğun kendilerini etkileyen YZ yönetimi görüşmelerinden tamamen dışlandığını da kabul etmeliyiz” ifadelerine yer verildi.
Küresel kapsayıcı mimari
Bu endişeleri gidermek için BM uzman grubu, yapay zekanın kullanımının düzenlenmesine yönelik çeşitli önerilerde bulunuyor.
Raporda yer alan öneriler arasında yapay zeka konusunda bağımsız bir uluslararası bilimsel panel , en iyi uygulamaları paylaşmak için yılda iki kez yapılacak hükümetler arası ve çok paydaşlı bir YZ yönetişimi politika diyaloğu ve dijital uçurumu kapatmak için küresel bir YZ fonu yer alıyor.
Grup ayrıca, yapay zekanın askeri ortamlarda konuşlandırılmasının uluslararası insani hukuk ve insan hakları standartlarına uygun olması gerektiğini vurgulayarak, devletlerin sağlam yasal çerçeveler ve denetim mekanizmaları oluşturmasını tavsiye etti.
Bu öneriler bir arada değerlendirildiğinde, BM Üye Devletlerine uluslararası iş birliği ve şeffaflığa dayalı, küresel ölçekte kapsayıcı bir YZ yönetişim mimarisinin temellerini atma çağrısında bulunuluyor.
https://news.un.org/en/story/2024/09/1154541