Günümüzde Yapay Zeka’nı kasıp kavurduğu dünyada kimsenin gündemine olmayan bir konuyu Cahit Arf 1958 yılında gündeme getiriyor.Yazının tam metnine ekli kaynaktan ulaşılabilmektedir.
Cahit Arf, Selanik’te doğmuş ve ailesiyle birlikte Balkan Savaşları sırasında İstanbul’a göç etmiştir. İlk eğitimini İzmir’de tamamladıktan sonra Eğitim Bakanlığı’ndan aldığı bursla Paris’te École Normale Supérieure’de eğitimine devam etmiştir. Türkiye’ye döndükten sonra Galatasaray Lisesi’nde matematik öğretmenliği yapmış, ardından İstanbul Üniversitesi’nde akademik kariyerine başlamıştır. Göttingen Üniversitesi’nde doktorasını tamamladıktan sonra Türkiye’ye dönerek İstanbul Üniversitesi ve daha sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürmüştür. Cahit Arf, matematiğe katkılarından dolayı birçok ödül almıştır ve Türk Matematik Derneği’nin 1985-1989 yılları arasında başkanlığını yapmıştır.
10 TL’nin üzerinde resmi de bulunan Cahit Arf, matematikte birçok önemli teoremin isim babasıdır. Bunlar arasında, karakteristik 2’deki kuadratik formlar için Arf değişmezi, ramifikasyon teorisinde Hasse-Arf teoremi, Arf yarıgrupları ve Arf halkaları bulunmaktadır. Ayrıca, sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel ile çözülebilirliği üzerine çalışmalar yapmış ve kuadratik formların sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlerle ilgili “Arf Değişmezi”, “Arf Kapanışı” ve “Arf Halkaları” gibi kavramları popüler hâle getirmiştir. Cahit Arf, 1958 yılında Erzurum’da Atatürk Üniversitesi’nin ev sahipliğinde “Makine Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?” konulu bir konferans da vermiştir. Dünyada bu konuda verilen ilk konferanslardan biridir. Cahit Arf, bu konferansı Türkiye’de yapay zekâ ve düşünen makineler üzerine konuşan ilk kişilerden biri olarak düzenlemiştir.
Arf, makinelerin düşünme gibi belirli özelliklere sahip olup olamayacağını tartışmıştır. Ayrıca, insan beyninin çalışma şekli ile makinelerin çalışma şekli arasında benzerlikler olduğunu, ancak insanların estetik bilincini makinelerde yaratmanın zorluğu nedeniyle insan – makine arasında temel bir fark bulunduğunu belirtmiştir. İnsanın farklı bir beyin yapısına sahip olduğunu ve dolayısıyla hormonlar gibi organik etkileşimin de insanın düşünce yapısını etkilediğini vurgulamıştır. Makinelerin ise böylesi bir özelliği bulunmadığı için insan gibi düşünen bir makinenin mümkün olamayacağını ileri sürmüştür.
Yukarıdaki sonuçlara ulaşılan konferansta, makinelerin düşünce etkinliğinin ancak bir taklit olabileceği ileri sürülmüştür. Arf, yine de makinelerin mekanik düşünme yeteneğine sahip olabileceğini ve farklı etkilere farklı tepkiler vererek düşünüyormuş gibi görünebileceğini vurgulamıştır. Bu bağlamda, etki ve tepki ilişkisine atıfta bulunarak düşünce ile davranış arasında bir bağ kurmuş ve bu bağı dil olgusuna bağlı olarak ele almıştır.
(Bu bölüm Halil Alpaslan Hamevioğlu tarafından Bilim Kurgu Kulübü’nün 29. Nisan 2024 tarihli bülteninden alınmıştır.)
Ek olarak, Cahit Arf’ın 4 Kasım 1974’te TÜBİTAK Bilim Ödülü töreninde yaptığı konuşmanın metnine ekli linkten ulaşılabilir.
Daha Fazla okumak için.
https://www.mbkaya.com/hukuk/cahit-arf-makine-dusunebilir-mi-orjinal.pdf
Arf, Cahit, Makine Düşünebilir mi ve Nasıl Düşünebilir?, Atatürk Üniversitesi – Üniversite Çalışmalarını Muhite Yayma ve Halk Eğitimi Yayınları Konferanslar Serisi No: 1, 1959, Erzurum, s. 91-103
https://sarkac.org/2023/10/cahit-arfin-tubitak-bilim-odulu-konusmasi/
https://www.bilimkurgukulubu.com/genel/bilim-teknoloji/1958-erzurum-yapay-zeka-konferansi/