Çeviren: Nezih Kazankaya
Çin’in DeepSeek YZ’sı teknoloji dünyasına bomba gibi düştü. OpenAI gibi ABD teknoloji devleri pahalı, kapalı kaynaklı YZ modelleri inşa ederken, DeepSeek ABD modelleriyle eşleşen veya onlardan daha iyi performans gösteren, çalıştırma maliyeti %97 daha az olan ve herkes tarafından indirilip özgürce kullanılabilen açık kaynaklı bir YZ yayınladı.
ABD, Çin’e uyguladığı ekonomik yaptırımlar ve yarı iletken teknolojisine uyguladığı ambargolarla yapay zekayı tekeline almaya çalışırken, Çin’in teknoloji konusunda yetkin iş gücü bu engelleri sessizce aşmaya çalıştı.
Trump yönetimi Stargate adı altında 500 milyar dolarlık bir yapay zeka saçmalığı inşa etmekle meşgulken, DeepSeek, tüm bu pahalı Stargate oyununun zenginlere bir başka hediye olduğunu ortaya çıkaran teknolojik bir atılım gerçekleştirdi.
DeepSeek’in modeli, daha az veri, daha az işlem gücü ve daha az maliyetle OpenAI’nin en iyi modelinden daha iyi performans gösterdi. Daha da dikkat çekici olanı, DeepSeek’in modelinin açık kaynaklı olması, yani herkesin onu kullanabileceği, değiştirebileceği ve üzerine inşa edebileceği anlamına geliyor. Bu, OpenAI’nin kapalı, kâr odaklı yaklaşımıyla keskin bir karşıtlık oluşturuyor.
Şirket yöneticileri yapay zekanın işçileri izlemesini, ücretleri düşürmesini, sendikaları çökertmesini veya işi tamamen makinelere kaydırmasını istiyor ve bu da kesintilere ve işten çıkarmalara yol açıyor. Dünya Ekonomik Forumu, yapay zekanın 2030 yılına kadar milyonlarca “işe yaramaz” insan işçinin yerini alacağını tahmin etmişti.
ABD’li teknoloji şirketlerinin tekelci bir kontrol arayışının aksine DeepSeek, yapay zekayı elektrik veya internet gibi ele alıyor; yani herkesin erişebilmesi gereken temel bir araç.
Güçlü bir YZ sisteminin bu kadar düşük bir maliyetle ve açık erişimle sunulabilmesi, YZ’nin ödeme duvarları arkasında kısıtlanması ve şirketler tarafından kontrol edilmesi gerektiği iddiasını zayıflatmaktadır. Tekelci kapitalizmin aksine, bu yaklaşım inovasyonu teşvik eden ve genel olarak topluma fayda sağlayan bir alternatif sunar.
Yapay zeka, kamusal bir hizmet olarak, insan emeğini tamamlamak, güvenliği artırmak, sıkıcı işleri azaltmak ve işleri ortadan kaldırmak yerine daha iyi ücretli işler yaratmak için kullanılabilir.
Çin, sadece üretim yapmanın ötesinde, küresel pazarlara egemen olan teknolojik ekosistemleri de sistematik bir şekilde inşa etti: Huawei’nin telekomünikasyonları, BYD’nin elektrikli araçları, CATL’nin yeni nesil pil teknolojileri ve Tongwei Solar’ın gelişmiş fotovoltaik sistemleri.
Sadece 15 yılda, küresel teknolojik manzara dönüştü. 2003 ile 2007 arasında, ABD 64 temel teknolojiden 60’ında liderdi. 2022’ye gelindiğinde, bu egemenlik tersine döndü ve Çin 52 teknolojide lider oldu; küresel teknolojik üstünlükte çarpıcı bir değişim.