11 Mart 2011 Cuma günü saat 14.46’da meydana gelen 9.0 büyüklüğündeki Büyük Doğu Japonya Depremi bölgede büyük hasara yol açmış, yarattığı büyük tsunami ise çok daha fazla hasara yol açmıştır. Deprem, Honshu Adası’nın (Japonya’nın ana kısmı) doğu kıyısındaki Miyagi vilayetindeki Sendai şehrinin 130 km açıklarında meydana geldi ve yaklaşık 3 dakika süren şiddetli bir süre devam eden nadir ve karmaşık bir çift depremdi. Deniz tabanının 650 km kuzey-güney yönünde uzanan alanı yatay olarak tipik olarak 10-20 metre hareket ediyordu. Japonya birkaç metre doğuya ilerledi ve yerel kıyı şeridi yarım metre azaldı. Tsunami yaklaşık 560 km2 alanı sular altında bıraktı yaklaşık 19.500 kişinin ölümüyle sonuçlandı; kıyı limanları ve kasabalarında çok fazla hasar oluştu; bir milyondan fazla bina yıkıldı veya kısmen yıkıldı.
O sırada bölgedeki dört nükleer santraldeki 11 reaktör çalışıyordu ve deprem anında hepsi otomatik olarak kapanmıştı. Daha sonra yapılan incelemede depremden kaynaklanan herhangi bir önemli hasar görülmedi. Kapatılan işletim birimleri Tokyo Electric Power Company’nin (Tepco’nun) Fukushima Daiichi 1, 2, 3 ve Fukushima Daini 1, 2, 3, 4, Tohoku’nun Onagawa 1, 2, 3 ve Japco’nun Tokai’siydi. Fukushima Daiichi’nin 4, 5 ve 6 numaralı birimleri o sırada çalışmıyordu ancak etkilendi. Asıl sorun başlangıçta Fukushima Daiichi 1-3’te yoğunlaştı. Ünite 4, beşinci günde sorun haline geldi.
Reaktörlerin sismik açıdan sağlam olduğu ancak tsunamiye karşı savunmasız olduğu ortaya çıktı. On bir üniteden sekizinde artık ısı giderme sistemi soğutma pompalarını çalıştırmak için şebekeden veya yedek jeneratörlerden gelen güç mevcuttu ve bazı sorunlara rağmen yaklaşık dört gün içinde sistemi soğutmayı başardılar. Fukushima Daiichi’deki diğer üçü ise depremden neredeyse bir saat sonra saat 15.42’de, tüm alanın 15 metrelik tsunami nedeniyle sular altında kalmasıyla elektrikleri kesildi. Bu, sahadaki 13 yedek jeneratörden 12’sini ve ayrıca reaktör atık ısısını ve bozunma ısısını denize boşaltmak için kullanılan ısı eşanjörlerini devre dışı bıraktı. Üç ünite, uygun reaktör soğutma ve su sirkülasyon fonksiyonlarını sürdürme yeteneğini kaybetti. Elektrik şalt sistemi de devre dışı bırakıldı. Daha sonra haftalarca süren yoğun çalışma, reaktörlerden ısının uzaklaştırılmasının yeniden sağlanması ve aşırı ısınan kullanılmış yakıt havuzlarıyla başa çıkılmasına odaklandı. Bu, yangınla mücadele ve askeri personel tarafından desteklenen yüzlerce Tepco çalışanının yanı sıra bazı yükleniciler tarafından gerçekleştirildi. Tepco çalışanlarından bazıları tsunamide evlerini, hatta ailelerini kaybetmişti ve başlangıçta büyük zorluklar ve yoksunluklar altında, bazı kişisel risklerle birlikte geçici barınma yerlerinde yaşıyorlardı. Radyoaktif kirlenme nedeniyle, sahadaki acil müdahale merkezi durumla mücadelede kullanılamadı.
Daiichi ve Daini tesislerindeki üç Tepco çalışanı deprem ve tsunami nedeniyle doğrudan hayatını kaybetti, ancak nükleer kazada herhangi bir ölüm yaşanmadı.
Yüzlerce artçı depremden 7 Nisan’da Fukushima’ya 11 Mart depreminden daha yakın olan 7,1 büyüklüğündeki deprem yaşanmış ancak santralde daha fazla hasar meydana gelmemişti. 11 Nisan’da meydana gelen 7,1 büyüklüğündeki deprem ve 12 Nisan’daki 6,3 büyüklüğündeki depremlerin her ikisi de merkez üssü Fukushima-Hamadori’deydi ve başka sorun yaratmadı.
World Nuclear Association’ göre deprem sonrası Fukushima Nükleer Santralında meydana gelen hasar özetle şöyledir:
- Büyük bir depremin ardından, 15 metrelik bir tsunami, üç Fukushima Daiichi reaktörünün güç kaynağını ve soğutmasını devre dışı bırakarak 11 Mart 2011’den itibaren bir nükleer kazaya neden oldu. Üç çekirdeğin tümü, ilk üç günde büyük ölçüde eridi.
- Kaza, 4 ila 6 gün arasındaki yüksek radyoaktif salınımlar nedeniyle Uluslararası Nükleer ve Radyolojik Olay Ölçeğinde 7. seviye olarak derecelendirildi ve sonuçta toplam 940 PBq (I-131 eşdeğeri) oldu.
- Kazadaki hasar nedeniyle dört Fukushima Daiichi reaktörünün tamamı iptal edildi. İki hafta sonra, üç reaktör (ünite 1-3) su eklenmesiyle stabil hale geldi ve Temmuz ayına kadar yeni arıtma tesisinden geri dönüştürülmüş suyla soğutulmaya başlandı. Resmi ‘soğuk kapatma koşulu’ Aralık ortasında açıklandı.
- Soğutmanın yanı sıra devam eden temel görev, özellikle üç üniteden sızan kirli suya radyoaktif maddelerin salınmasını önlemekti. Bu görev Ağustos 2013’te haber değeri kazandı.
- Nükleer kaza nedeniyle herhangi bir ölüm ya da radyasyon hastalığı vakası yaşanmadı ancak önleyici tedbir olarak 100.000’den fazla kişi evlerinden tahliye edildi. Hükümetin tedirginliği birçok kişinin geri dönüşünü geciktirdi.
- Resmi rakamlar, Fukushima vilayetinden tahliye edilenler arasında afete bağlı 2313 ölümün meydana geldiğini gösteriyor. Afetlerden kaynaklanan ölümler, deprem veya tsunami nedeniyle ölen yaklaşık 19.500 kişiye ilavedir.
Not: World Nuclear Association’dan alınan bilgiler 24.Nisan 2024 tarihinde güncellenmiştir.
Daha fazla okuma için.