Dr. Öğretim Üyesi: Nurgül ERDAL, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İİSBF, Lojistik Yönetimi, İstanbul, Türkiye, nerdal@gelisim.edu.tr, https://orcid.org/ https://orcid.org/0000-0002-2961-3906
Yapay zekâ teknolojisi, günümüzde dijital dönüşümün itici gücü haline gelerek hayatın her alanına girmiştir. Özellikle işletmelerde dijital dönüşümü gerçekleştirmek için arayış içine girmişler ve kendileri için en uygun teknolojiyi kullanma yoluna gitmişlerdir. Küreselleşme ve teknolojik gelişmelerin çok hızlı yaşandığı günümüz iş dünyasında, yapay zekâ uygulamaları işletmelerin örgütsel yapılarını ve iş yapış şekillerini derinden etkilemiş ve köklü değişimlere neden olmuştur. Yapay zekâ işletmelerin operasyonel süreçlerinde etkinlik ve verimlilik artışı sağlarken maliyetleri düşürerek maliyet avantajı da sağlamaktadır. İşletmeler için dijitalleşme, rekabetçi bir avantaj sağlayan kritik bir ihtiyaç haline gelmiştir.
Yapay zekânın temellerini anlamak ve onu hayata geçirmek önemli bir adımdır. Yapay zekânın birçok avantajı bulunmaktadır. Özellikle işletme yöneticileri teknolojik fırsatları değerlendirerek dijital dönüşümü gerçekleştirmelidirler. Yapay zekâ, bilgisayarların insan zekâsına benzer şekilde düşünmesini, öğrenmesini ve problem çözmesini sağlayan bir teknoloji olarak ifade edilmektedir. Bu teknoloji, büyük miktarda veri işleme ve bu verilerden anlamlı yorumlar çıkarma yeteneğiyle, sahip olduğu için işletmeler için benzersiz bir dönüşüm sağlar. Yapay zekâ uygulamaları işletme yöneticilerinin veya liderlerinin geleneksel iş yapış yöntemlerini ve liderlik anlayışının değişmesine neden olmuştur. Liderler, stratejik yönlendirme ve duygusal zekâ gibi güçlü yanlarını, Yapay Zekâ’nın analitik kapasitesi ve verimlilik odaklı yaklaşımıyla birleştirerek farklı bir yönetim anlayışını benimsemişlerdir. Yapay zekânın yararları, pazarlamadan müşteri hizmetlerine, veri analizinden operasyonel süreçlerin optimize edilmesine kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkar. Özellikle yapay zekâ ve makine öğrenmesi, işletmelerin daha akıllı, hızlı ve etkili kararlar almasını sağlarken aynı zamanda kullanıcı deneyimini geliştirme ve maliyetleri düşürme açısından da önemli katkılar sunmaktadır. İşletmelerin uzun vadeli stratejik hedeflerine ulaşmalarına da katkıda bulunur.
Statista 2025 dünya çapında Mayıs – Eylül 2024 araştırmasına göre Küresel işletmelerin 2025-2030 yılları arasında sektörlere göre işletmelerde temel beceriler olarak yapay zekâ (YZ) ve büyük veriye bakışına baktığımızda madencilik ve metaller % 25, konaklama, yiyecek ve eğlence %26, petrol ve gaz %31, enerji teknolojisi ve kamu hizmetleri % 31, tarım, ormancılık ve balıkçılık %33, kimyasal ve ileri malzemeler %34, gelişmiş üretim %35, profesyonel hizmetler% 37,alt yapı %39, tüketici mallarının perakende ve toptan ticareti %41, tüketim mallarının üretimi %42, gayrimenkul %43, tedarik zinciri ve taşımacılık %44, elektronik %44, hükümet ve kamu sektörü %50, tıbbi ve sağlık hizmetleri %51, otomotiv ve havacılık %54, eğitim ve öğretim %56, sigorta ve emeklilik yönetimi %58, finansal hizmetler ve sermaye piyasaları %61, telekomünikasyon %66, bilgi ve teknoloji hizmetleri %66 olduğunu görmekteyiz. . Türkiye’de ve Dünyada de KOBİ’lerden büyük ölçekli firmalara kadar birçok işletme yapay zeka teknolojilerinden yararlanmaktadır.
Aşağıda Yapay Zekânın İşletmelerde Kullanım Alanları maddeler halinde verilmiştir.
- Müşteri Hizmetleri
- Chatbotlar ve sanal asistanlar sayesinde 7/24 müşteri desteği sağlanabilir.
- Otomatik yanıt sistemleriyle bekleme süreleri azaltılır.
- Müşteri deneyimini kişiselleştirmeyi sağlar
- Yapay zekâ yazılımı, müşterilerin tercihlerini ve ihtiyaçlarını analiz ederek onlara özel teklifler sunabilir.
- Bu da müşteri bağlılığını artırır ve işletmenin marka değerini yükseltir.
- Pazarlama ve Satış
- Veri analizi ile müşteri segmentasyonu yapılabilir.
- Kişiselleştirilmiş kampanyalar ve öneri sistemleri (örneğin e-ticaret sitelerinde ürün önerileri).
- Satış tahminleri ve trend analizleri.
- YZ, müşteri verilerini analiz ederek hedefli kampanyalar oluşturur.
- Satın alma eğilimlerine göre öneri sistemleri sunar (örneğin e-ticaret siteleri).
- Üretim ve Lojistik
- Üretim hattında robotik otomasyon ve kalite kontrol.
- Tedarik zinciri optimizasyonu.
- Tedarik zinciri yönetimini kolaylaştırır
- Operasyonel Verimlilik
- Otomasyon sistemleri, tekrar eden görevleri üstlenerek çalışanların daha stratejik işlere odaklanmasını sağlar.
- Üretim süreçlerinde makine öğrenimi ile arızalar önceden tahmin edilebilir (önleyici bakım).
- Büyük veri kümeleri üzerinde analiz yaparak iş kararlarını destekler.
- Talep tahminleri, stok yönetimi ve fiyatlandırma stratejilerinde kullanılır.
- Finans ve Muhasebe
- Dolandırıcılık tespiti ve anormallik analizleri.
- Otomatik fatura işleme ve gider analizleri.
- Yatırım analizleri ve algoritmik ticaret.
- Bankalar ve finans kurumları, YZ ile şüpheli işlemleri tespit eder.
- Siber güvenlik alanında, tehditleri gerçek zamanlı analizle önceden belirleyebilir
- İnsan Kaynakları
- CV tarama ve aday eşleştirme otomasyonu.
- Çalışan performans analizi.
- Personel ihtiyaçlarının tahmini.
- CV tarama ve aday değerlendirme süreçleri otomatikleştirilir.
- Çalışan memnuniyeti analizleri yapılabilir.
- Yapay zeka yazılımı, tekrarlayan ve manuel işlemleri otomatikleştirerek çalışanların daha yaratıcı ve stratejik işlere odaklanmasını sağlar.
- Bu durum, iş süreçlerinin hızlanmasını ve daha az hatayla tamamlanmasını mümkün kılar
- Rekabet Avantajı
- Yapay zekâ, her sektöre özel çözümler sunarak işletmelerin rekabet avantajı elde etmesini sağlar
- Yapay zekanın avantajları arasında işletmelere rakiplerine göre üstünlük sağlama fırsatı sunması yer alır.
- yapay zeka algoritmaları sayesinde müşteri davranışlarını öngörerek rakiplerinden daha iyi bir hizmet sunabilir.
- Yapay zeka teknolojisi büyük veri setlerini analiz ederek işletmelerin doğru kararlar almasına yardımcı olur. Bu da işletmelerin pazardaki değişimlere hızla adapte olmasını sağlar.
- Yapay zeka yazılım programları insan kaynaklı hataları minimize ederek iş süreçlerini daha güvenilir hale getirir. Örneğin, bir finans şirketi yapay zeka algoritmalarını kullanarak muhasebe hatalarını büyük ölçüde azaltabilir.