Prof. Dr. Brad J. Roth
Oakland Üniversitesi’nde fizik alanında Emekli Profesör ve Intermediate Physics for Medicine and Biology adlı ders kitabının ortak yazarı. Yayınladığı Blog Sayfasının blogun amacını şöyle belirtmektedir: Özellikle ders kitabını desteklemek ve tanıtmak ve genel olarak fiziğin tıp ve biyolojiye uygulamalarını göstermektir. Bu yazı kendisinin izniyle yayınlanmaktadır.
Brad bu yazının başına hazırladığı aşağıdaki girişin eklenmesini rica etmiştir. Giriş yazısının aslı ve Türkçesi şöyledir:
“Blogum temel olarak tıp ve biyolojiye uygulanan fizikle ilgilidir. İklim değişikliği inkarı ve aşı tereddüdü gibi bazı konular o kadar önemlidir ki göz ardı edilemezler ve fizik, tıp ve biyoloji gibi birçok konuyu etkilerler. Bu yüzden blogumda bu konuları da ve özellikle de Tıp ve Biyoloji için Orta Düzey Fizik ders kitabımdaki konularla nasıl etkileşime girdiklerini anlatmaya çalışıyorum.”
“My blog deals primarily with physics applied to medicine and biology. Some topics, like climate change denial and vaccine hesitancy, are so important that they cannot be ignored, and they impact many topics, such as physics, medicine, and biology. So, in my blog I try to feature those topics too, and especially how they interact with the topics in my textbook Intermediate Physics for Medicine and Biology.”
İklim değişikliğini fizik perspektifinden düşünmeye alışkınım : Atmosfere giren karbondioksit ve metan miktarını azaltmak için hangi teknolojileri kullanabiliriz. İklim değişikliğinin sağlık etkilerini düşündüğümde bile, teknik yönlere odaklanma eğilimindeyim ( Intermediate Physics for Medicine and Biology adlı kitabın yazarından bekleyebileceğiniz gibi ). Dahası, iklim değişikliğinin uzun vadeli risklerini ve gelecek nesillere nasıl zarar vereceğini sıklıkla düşünüyorum.
Debra Hendrickson, harika yeni kitabı The Air They Breathe: A Pediatrician on the Front Lines of Climate Change’de farklı bir bakış açısına sahip. İklim değişikliğinin bugün genç hastalarına nasıl zarar verdiğini açıklıyor. Özellikle, tehlike altında oldukları dört yolu vurguluyor.
1. Fosil yakıtların yakılmasından ve iklim değişikliğinin neden olduğu orman yangınlarından kaynaklanan kötü hava, özellikle astım gibi solunum sorunları olan çocuklara zarar veriyor . Burada , Michigan’da , bazen iklim değişikliği uzak bir tehdit gibi görünüyor. Ancak 2023 yazını hatırlıyorum, Detroit bölgesindeki hava Kanada’daki yangınlardan çıkan dumanla doluydu . Hendrickson, genellikle görüşlerini Anna adında küçük bir kızın astımı 2013 yılında Reno, Nevada’daki evinin yakınında çıkan bir orman yangını nedeniyle kötüleştiği gibi belirli çocuklardan örnekler vererek dile getiriyor. The Air They Breathe’de Hendrickson şöyle yazıyor:
Anna’nın o öğleden sonra kliniğimi ziyaret etmesinden bu yana, sadece birkaç mil batımızda, Kaliforniya’da binlerce başka orman yangını çıktı . Daha da büyüdüler ve daha patlayıcı hale geldiler, sadece ormanları değil, kasabaları da yuttular. Artık her yaz ve sonbaharda şehrimden duman dalgaları geçiyor ve daha fazla genç hastam öksürüyor ve hırıltı çıkarıyor. 2018’de Mendocino Kompleksi orman yangını , Kaliforniya’nın gördüğü en büyük orman yangını oldu ve gökyüzünü haftalarca kararttı. Sadece iki yıl sonra, 2020’de, Ağustos Kompleksi yangını bu rekoru altüst ederek bir milyon dönümden fazla alanı yakan ilk yangın oldu. Ve 2021’de, 2013’te yaptığımız gibi sadece günler değil, aylarca duman soluduk, hem Dixie hem de Caldor yangınları birkaç mil ötede şiddetlenirken.
Bugün geriye dönüp baktığımda, Rim Yangını’nın o zamanlar bize göründüğü gibi izole bir olay olmadığını görüyorum; bir eğilimin başlangıcıydı. Çocuklarımız için yarattığımız dünyanın bir örneğiydi.
2. Aşırı sıcaklık çocuklarda, özellikle sıcak arabalarda bırakılan bebeklerde ve aşırı sıcakta antrenman yapan lise futbolu oyuncularında sıcak çarpmasına neden olabilir. Çocuklar aşırı ısınmaya karşı özellikle hassastır. Sıcak hava dalgaları öldürebilir. Hendrickson , Phoenix, Arizonayakınlarında sıcak bir yaz gününde yürüyüş yaparken neredeyse ölmek üzere olan ve ancak hastaneye kaldırılıp buzla kaplanıp soğuk tuzlu su enjekte edildikten sonra kurtarılan Joey Azuela adlı çocuğun hikayesini anlatıyor . Şöyle yazıyor:
Isı çarpmasına aşırı acil müdahale edilir; dakikalar yaşam ile ölüm arasındaki farkı yaratır. Joey Azuela hayatta çünkü çok hızlı bir şekilde soğudu. Ancak dünya sıcaklıkların arttığını izlerken, biz sürükleniyoruz ve gecikiyoruz; gezegeni hızlı ve kontrol edilemez değişimlerin olduğu ve bundan kurtulamayacağımız dönüm noktalarına itme riskimiz var. Tepkimizin hızı her şeydir. Sadece çocuklarımızın nasıl bir geleceğe sahip olacağını değil, bir gelecekleri olup olmayacağını da belirleyecektir.
3. Kasırga, sel veya orman yangını gibi iklim değişikliğinin neden olduğu felaketler yaşayan çocuklarda travmave travma sonrası stres bozukluğu ortaya çıkabilir. Hendrickson özellikle 2017’de Harvey kasırgasının Houston, Teksas’a 40 inç kadar yağmur yağdırmasını inceliyor . Lucus adında bir çocuk, annesi ve kardeşleriyle birlikte komşularının çatısından yükselen sudan kaçmak zorunda kalmış ve geçen bir tekne tarafından kurtarılmış. Şöyle yazıyor:
Doğal afetler her zaman başımıza bela olmuştur; olayların kendileri yeni bir şey değil. Ancak ısınan bir dünya kadranını çeviriyor ve onunla birlikte travma potansiyeli de artıyor. Bazı yıllar diğerlerinden daha iyi olsa da, hava kaynaklı felaketler zamanla açıkça daha kötüye gidiyor: daha sık, daha güçlü ve daha yıkıcı hale geliyor. Küresel olarak, doğal afetler son yarım yüzyılda beş kat arttı. Aşırı hava olayları -100 yılda bir görülen seller ve 4. kategori kasırgalar gibi bu felaketlerin en kötü örnekleri- giderek daha şiddetli ve daha yaygın hale geliyor.
4. Sivrisineklerindaha fazla yayılım göstermesi nedeniyle sıtmada artış gibi bulaşıcı hastalıklar küresel ısınmayla birlikte daha yaygın hale geliyor. Hendrickson bize New Jersey’de doğan ve annesinden rahimdeyken Zika virüsü alan ve mikrosefali : gelişmemiş beyin hastalığına yakalanan bir bebek olan Darah’tan bahsediyor . Şöyle açıklıyor
İklim değişikliği ile Darah’ın durumu arasındaki bağlantıyı anlamak için, küçük New Jersey apartmanından uzaklaşıp, bu gezegeni trilyonlarca başka canlıyla paylaştığını görmeliyiz. Vücudunun Dünya’ya sadece su ve hava ile değil, içinde ve çevresinde yaşayan dost ve düşman zengin bir organizma denizi ile bağlı olduğunu görmeliyiz. Birçoğu artan sıcaklıklardan ve değişen yağmurlardan; yaşam alanlarındaki ve mevsimlerdeki değişikliklerden etkileniyor.
Bu kitabın açıkça ortaya koyduğu bir nokta, sağlık hizmeti ve iklim değişikliğinin ayrı konular olmadığıdır. İkisi iç içe geçmiştir. Bir diğer nokta ise bunun yalnızca önümüzdeki on yıllarda hepimizin karşılaşacağı bir sorun olmadığıdır. Bu, şu anda, bu çocukların korkunç hikayelerinde anlatıldığı gibi gerçekleşiyor. Bu kitabın harekete geçme çağrısı olduğunu düşünüyorum. Küresel ısınmayı ele almak için daha da büyük bir çaba göstermem için beni motive ediyor, çünkü—Hendrickson’ın bizi uyardığı gibi—”Çocuklarımızın sahip olduğu tek kahraman biziz.”
https://hobbieroth.blogspot.com/2025/02/the-air-they-breathe.html