Müfit Akyos, HBT, 14 Kasım 2024
Bilim teknoloji yenilik politikalarına yaptığınız değerli katkılarınızı bir kez daha anmak istedim. “Arkadan gelenlerin yetişme” heyecanıyla çalıştığımız günleri özlemle anıyorum.
Sevgili Aykut ağabey,
1990’lı yılların başında, bilim teknoloji politikalarının yenilik kavramının da eklenmesiyle ülkemizde de kurumlaştırılması gerektiği hemen her sohbetimizin konusu oluyordu. Gelişmiş ülkelerdeki örneklere, modellere bakıyor, akademik temel kaynakları okuyarak kavramları derinlemesine anlamaya çalışıyorduk. Yine o yıllarda siz bu misyonla ülkemizin pek çok yerinde bu heyecanı taşımak üzere konuşmalar yapıyor, bilim, teknoloji ve yenilik ilişkisini ve gerekliliğini anlatmaya çalışıyordunuz. Sizi yitirdiğimiz 18 Kasım 2016 tarihine kadar da devam ettiniz bu misyonunuza.
16 Ağustos 1983’te kurulan Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) yeniden yaşam bulması, kabul edilen ulusal politika dokümanlarının ana temasının ulusal yenilik sisteminin kurulması olması ve buna bağlı olarak yeni kurumlaşmalar, özel sektör Ar-Ge projeleri için teşviklerin oluşturulması umutları arttıran önemli gelişmelerdi. İşte o günlerde TÜSİAD’dan gelen bir taleple “Ulusal İnovasyon Sistemi, Kavramsal Çerçeve, Türkiye İncelemesi ve Ülke Örnekleri, Aykut Göker, Metin Durgut, Müfit Akyos, Ekim 2003, TÜSİAD-T/2003/10/362” başlıklı çalışma yayınlandı. Bu yayın, “konuya giriş ve ulusal yenilik sistemini oluşturan kurumların ve aralarındaki ilişkilerin değerlendirilebilmesi açısından genel bir çerçeve olarak yararlanılabilecek” bir ilk kaynak olma özelliği taşımaktaydı.
Cumhuriyeti tasfiye yolunda O’nun bütün kurumları yok edilirken kuruluşundan 35 yıl sonra 2 Temmuz 2018’de Ulusal Yenilik Sistemimizin (UYS) en üst karar organı BTYK’ya da son verildi. Yerine yeni rejimin “yönetilemezlik modelinin” bir örneği olan doğrudan Cumhurbaşkanlığına bağlı dokuz kuruldan biri olarak Cumhurbaşkanlığı Bilim Teknoloji Yenilik Politikaları Kurulu oluşturuldu. Artık bir UYS’den söz etme olanağı yok. Yani bilimimiz, teknolojimiz ve yenilik sistemimiz rotasız, hedefsiz ve sistemsiz.
Yukarıda sözü edilen yayında UYS’yi ayrıntılı olarak irdeleyerek modellenmiştiniz. Beş katmandan (Katman 0 – Katman IV) oluşan UYS’yi, bütün karar organları, alt ve üst yapı kurul ve kurumları, aralarındaki ilişkiler, destek mekanizmalarıyla ayrıntısıyla şekillendirip açıklamıştınız. Bu yapıda belki de ilk kez “yerel yenilik sistemleri, yerel ağyapılar, yerel sanayi kümeleşmeleri” bağlamında yerel yönetimlere devletin / hükümetin tamamlayıcı bir parçası olarak önemli bir rol tanımlanmaktaydı.
Çözümlemeler, öneriler ve başarı örnekleri içeren bu yayını birlikte çıkartabilmenin kıvancını taşıyorum hâlâ. Bunca tahribata karşın ülkemiz için hâlâ geçerli olan bu modelin yeni hedeflerle ve kurumlarla yaşama geçirilme umudu bugün için olmasa da ilk olanakta oluşturulması öncelikli hedef olmalıdır.
Bilim teknoloji yenilik politikalarına yaptığınız değerli katkılarınızı bir kez daha anmak istedim. “Arkadan gelenlerin yetişme” heyecanıyla çalıştığımız günleri özlemle anıyorum. Sevgi ve özlemle…