Elektrik altyapısına yönelik artan talep, yenilikçi fikirler gerektiriyor.
Liz Dennett09 Ekim 2025
İnternetin bir sonraki varoluşsal krizi dezenformasyon veya deepfake’ler olmayacak . Bakır olacak.
Dünya , Minecraft’taki gibi yapay zeka inşa ediyor; veri merkezlerini , iletim hatlarını ve soğutma sistemlerini, altlarındaki fiziksel sınırları pek umursamadan üst üste yığıyor . Herkes modellere ve hesaplamalara odaklanmış durumda, ancak çok az kişi onları çalıştıran metalin farkında.
Modern elektrik altyapısının her parçası, sadece yapay zeka değil, bakıra bağımlıdır. Yapay zeka veri merkezleri talebi hızla artırıyor. Hiper ölçekli tek bir tesis on binlerce ton bakır gerektirebilir. Örneğin, bir Microsoft veri merkezi 2.000 tonun üzerinde , yani megavat başına 27 ton bakır kullanmıştır. Bir McKinsey raporu, genel iletim ağının 2031 yılına kadar yıllık küresel bakır talebini yaklaşık 37 milyon tona çıkarabileceğini öngörüyor .
Erişilebilir bakır tükeniyor . Küresel rezervlerin yüzde 70’inden fazlası, geleneksel madenciliğin verimli bir şekilde işlemekte zorlandığı cevherlerde saklı. On milyarlarca ton bakır, atık yığınlarında ve marjinal yataklarda atıl durumda duruyor; endüstri tarafından göz ardı ediliyor, ancak yine de potansiyel açısından zengin.
Beni buraya çeken de bu potansiyeldi. Daha sonra enerji ve bulut altyapısı alanlarında çalışan bir jeolog olarak, bakıra olan artan ihtiyacı ilk elden gördüm ve bu ihtiyacı karşılamaya yardımcı olacak bilgiye sahip olduğumu fark ettim. 2023’te, bu unutulmuş kaynaklardan bakır çıkarmak için Endolith adlı bir girişim kurdum . Araç matkap veya dinamit değil. Mikroplar .
Mikrobiyal Madencilik Nasıl Çalışır?
Bu mikroplar doğal olarak evrimleşmiş, sahada kullanılabilir ve kalkopirit ve enarjit gibi karmaşık cevherlerden bakır geri kazanımında oldukça etkilidir . Gerçek dünya koşullarında, gerçek müşterilerle çalışarak, liç yığınlarında başarılı olurlar. Üstelik daha az enerji kullanırlar, daha fazla bakır sağlarlar ve geleneksel yöntemlere göre daha küçük bir çevresel ayak izine sahiptirler.
Peki bu geleneksel yöntemler neler? Madenlerde genellikle cevherlerden bakır, kayayı öğütüp, cevheri yoğunlaştırdıktan sonra yüksek sıcaklıkta eritme veya güçlü asitlerle kimyasal yıkama yoluyla çıkarılır. Her iki yöntem de enerji yoğun, bakırın açığa çıkarılması yavaş ve geride büyük miktarda atık ve emisyon bırakır.
Buna karşılık, “mikrobiyal yardımcılarımız” doğal biyolojik yıkama sürecini hızlandırarak çalışır. Eritme veya sert asitlere güvenmek yerine, Endolith’in mikropları cevhere tutunur ve bakırı daha hızlı çeker. Farklı kaya türlerinin kimyasına uyum sağlar, daha fazla metal çıkarır ve bunu daha az enerji kullanarak ve daha az çevresel etkiyle yaparlar.
Bunu mümkün kılmak için makine öğrenimine güveniyoruz. Binlerce mikroptan alınan genomik ve metabolik veriler, hangi suşların kalkopirit veya enarjit gibi aşırı cevherlerde hayatta kalabileceğini ve farklı çevre koşullarında nasıl performans göstereceklerini tahmin etmek için modelleniyor. Bu modeller, hangi mikrobiyal toplulukların konuşlandırılacağını, her bir saha için nasıl ayarlanacağını ve zaman içinde nasıl adapte olacağını yönlendiriyor. Aslında, yapay zeka, biyolojiyi deneme yanılma yönteminden çıkarıp bakır geri kazanımı için ölçeklenebilir bir sisteme dönüştüren şeydir; bu bakır da yapay zekanın gelişimini desteklemeye devam eder.
Yaklaşımımız, BHP de dahil olmak üzere dünyanın en büyük bakır üreticilerinden bazıları tarafından onaylandı . Mikrobiyal geri kazanım daha temizdir. Ölçeklenebilir. Uyum sağlar. Modüler biyokuluçkahanelerimiz (özel mikropları yetiştirmek ve dağıtmak üzere tasarlanmış saha üniteleri) günler içinde devreye alınabilir. Yerel koşullara göre ayarlanabilirler. Daha önce dokunulmamış yataklarda bakır geri kazanımını mümkün kılarlar. Bu araç, madenciliğin göz ardı ettiği ve teknolojinin nadiren dikkate aldığı bir tedarik zinciri bölümüne erişim sağlar.
Bakır Krizi Yapay Zekayı Yavaşlatıyor
Yapay zeka altyapısı hakkındaki tartışmalarda bu katmana nadiren değinilir. Bilgi işlem maliyetleri ve enerji ihtiyaçları ana temayı oluştururken, bakır tüm sistemin temelini oluşturur.
Yapay zekanın fiziksel yönü genellikle gözlerden uzaktır. Bir trafo zamanında teslim edilemediği için bir veri merkezi projesi geciktiğinde veya kamu hizmetleri yeni bilgi işlem yüklerini karşılayacak kadar hızlı iletim hatları inşa edemediğinde, yapay zekanın varlığı apaçık ortaya çıkar. Bunlar, apaçık ortada gizlenen bakır sorunlarıdır.
Son teknoloji bilgi işlem sistemlerini devreye almaktan heyecan duyan, ancak kablolamanın buna uygun olup olmadığı konusunda içten içe endişelenen saha mühendisleriyle görüşmeler yaptım. Yazılım hazır olduğu için altyapı otomatik olarak devreye girmiyor. Bakır jeoloji ve zamanla sınırlı. Madenler yavaş hareket ediyor, geri dönüşüm çok dar bir alanda ilerliyor ve talep çok hızlı değişiyor. Daha akıllı biyolojik geri kazanım bugün çekebileceğimiz kaldıraçtır.
Şüpheciler, biyoliç işleminin kalkopirit gibi zorlu cevherlerle tarihsel olarak zorlandığını belirtiyor . İşlemler genellikle yavaş, eksik veya ölçek yönetimi zordu. Mikrobiyal bilim ve yığın mühendisliğindeki son gelişmeler bu boşlukları kapatıyor. Yapay zekanın mikropların optimizasyonuna rehberlik etmesiyle, artık doğru suşları doğru cevherlerle eşleştirebiliyoruz ve bu da biyolojinin eski yöntemlerin yetersiz kaldığı yerlerde başarılı olabileceğini gösteriyor.
Teknoloji çoğu zaman maddi dünyanın hırsla aynı hızda ilerleyeceğini varsayar. Ancak hırs tek başına yerden kaya çıkaramaz ve kesinlikle bakır üretemez. İnanç ve altyapı arasında bir kopukluk görüyorum. Bu geleceğin geldiğine inanıyoruz, ancak onu desteklemek için gereken fiziksel sistemler onlarca yıl geride. Dayanıklı bir şey inşa etmek istiyorsak hırs ve risk sermayesinden fazlasına ihtiyacımız var . Metale ve onu çıkarmak için daha akıllı yollara ihtiyacımız var.
İnşa etmeye devam etmek istiyorsak, neyle inşa ettiğimiz konusunda net olmalıyız. Bu, çıkarma, kablolama ve kimya anlamına gelir; yani sistemin nadiren manşetlere çıkan ancak ilerlemenin mümkün olup olmadığını belirleyen parçaları.
Yapay zeka çağı heyecanla değil, bakırla ayakta kalacak. Ve iyileşmenin bir sonraki adımı, küçük, kadim ve canlı mikroplardan gelebilir.
https://spectrum.ieee.org/ai-copper
Ek okuma: Trafigura, yapay zekanın 2030 yılına kadar bakır talebine 1 milyon ton ekleyebileceğini söylüyor