Yazar: Mike Galvin / 20 Aralık 2024
Çeviren: Nezih Kazankaya
Yapay Zeka (YZ), toplumu hem yararlı hem de yıkıcı şekilde derinden şekillendirmeye hazır. 2025 için ortaya çıkan iki öngörü, YZ’nin nin dönüştürücü potansiyelini vurgularken, toplumun tüm faydalarından
sorumlu bir şekilde yararlanmak için ele alması gereken zorlukları da vurguluyor.
1: YZ DÜZENLEMESİ POLİTİK BİR ÇATIŞMA NOKTASI OLACAK
YZ gelişiminin hızlı temposu ve yetersiz düzenlemeler, YZ’yı siyasetin odak noktasına taşıyacak ve potansiyel olarak 2026 ara seçimlerinde veya 2028 başkanlık seçiminde belirleyici bir konu haline getirecek.
Düzenleme Neden Geride Kalıyor?
YZ’nın nasıl düzenleneceği konusunda fikir birliğine varmak zor. Politika yapıcılar, rakip vizyonlar, ekonomik çıkarlar ve parti içi anlaşmazlıklarla karşı karşıyadır. Örneğin, Kaliforniya’da Demokratların liderliğindeki yasama organı, Öncü Yapay Zeka Modelleri için Güvenli ve Emniyetli İnovasyon Yasasını kabul etti, ancak Demokrat vali ekonomik gerekçelerle yasayı veto etti.
Benzer şekilde, YZ sektöründe de anlaşmazlıklar bol miktarda mevcut. Elon Musk'ın OpenAI (ve dolayısıyla Microsoft) ile şeffaflık ve kâr güdüleri konusunda yaşadığı kamuoyundaki çekişme, çatışan önceliklerin birleşik politika çabalarını nasıl karmaşıklaştırdığını gösteriyor.
Bu düzenleyici atalet, iş kaybından psikolojik ve sosyal sonuçlara kadar uzanan potansiyel zararlara alan açıyor.
Ekonomik Bozulma ve Eşitsiz Etki
YZ ilerlemeleri, özellikle robotikte, makinelerin daha önce insanlar tarafından yapılan manuel görevleri yerine getirmesini sağlıyor. Kümes hayvanı işleme ve üretim gibi endüstrilerdeki işler giderek daha savunmasız hale geliyor ve üniversite diploması olmayan mavi yakalı çalışanları orantısız bir şekilde etkiliyor. Donald Trump'ın seçmen tabanının bir parçası olarak politik olarak önemli olan bu demografik grup, iş kayıpları arttıkça muhtemelen harekete geçilmesini talep edecek ve politikacılar üzerinde YZ’nın benimsenmesinin ekonomik ve sosyal sonuçlarını ele alma baskısı yaratacak.
Düzenlemenin Katalizörü Olarak Kamuoyunun Tepkisi
Ekonomik kaygıların ötesinde, YZ ile ilgili zararın belirli örnekleri, kamunun denetim talebini harekete geçirebilir. Örneğin:
Trajik Sonuçlar: Oğullarının intiharı nedeniyle Character.AI'ya dava açan bir aile, YZ sohbet robotlarının potansiyel psikolojik risklerini vurguluyor. Özellikle mali cezalar içeren bir mahkeme kararı, daha katı YZ düzenlemeleri için örnek oluşturabilir.
Dezenformasyon ve Güvenlik Tehditleri: YZ tarafından üretilen sahte reklamlar, fotoğraflar ve paylaşımlar, seçimleri manipüle etme, finans piyasalarını istikrarsızlaştırma ve itibarları zedeleme potansiyeline sahip olup, hem sıradan vatandaşlar hem de seçkinler için güvenlik açıkları yaratabilir.
Bu zararlar biriktikçe, YZ düzenlemelerine odaklanan, etiğe, hesap verebilirliğe ve eşitlikçi ekonomik politikaya vurgu yapan yeni bir siyasi hareketin şekillenmesi olasıdır.
2: YZ DUYGUSAL BAĞLANTI GEREKTİREN ROLLERDE İNSANLARIN YERİNİ ALMAYACAK ANCAK ONLARA YARDIMCI OLACAK
YZ, bilgi işlerini ve yaratıcı endüstrileri dönüştürürken, kişisel bağlantı, ahlaki yargı ve empati gibikavramların önemli olduğu rollerde insanların yerini alamayacağı giderek daha da belirginleşecek.
YZ’nın İnsan Etkileşimindeki Sınırları
YZ sistemleri, verileri analiz etme, kalıpları tanımlama ve karmaşık sorunları çözme konusunda mükemmeldir. Ancak, insan etkileşimini anlamlı kılan içsel niteliklerden yoksundurlar. Bunlara duygusal derinlik, ahlaki akıl yürütme ve insan acısının, neşesinin ve bağlantısının nüanslarını deneyimleme ve anlama kapasitesi dâhildir.
*Tekinsiz Vadi Etkisi: Robotik öncüsü Masahiro Mori'nin belirttiği gibi, insanlar YZ insan davranışını taklit ettiğinde ancak gerçekçilikten biraz uzak kaldığında genellikle huzursuz hissederler. Bu görüngü, YZ’nın derin kişisel etkileşimlerdeki rolünü sınırlamaya devam ediyor.
*Yaratıcı İfade: Matematikçi Marcus du Sautoy’un gözlemlediği gibi, YZ insan niyetiyle tetiklenen çıktılar üretir ancak kendini ifade etme dürtüsünden yoksundur. Fotoğrafın resmin yerini almak yerine tamamlayıcısı olması gibi, YZ da sanatçılar için bir araç haline gelecektir.
YZ’nın Yerine Geçtiği Değil, Geliştirdiği Alanlar
*Sağlık: YZ hastalıkların tespitinde yardımcı oluyor, ancak teşhis koyma, hastaları rahatlatma ve bütünsel tedavi planları hazırlama konusunda insan doktorlar hala önemli rol oynuyor.
*Ruh Sağlığı: YZ, veri odaklı içgörüler sağlayarak terapiyi destekleyebilir, ancak iyileşme süreci insan terapistle duygusal bir bağ kurmayı gerektirir.
*Din ve Manevi Rehberlik: YZ vaazlar veya teolojik içgörüler sağlayabilirken, elini tutma gibi manevi teselli veya ritüeller sunamaz.
*Spor Koçluğu: YZ, stratejiyi bilgilendirmek için oyun tarzını analiz eder; ancak insan koçlar, oyuncuları motive etmek ve saniyenin çok küçük bir kısmında karar almak için içgüdülerine ve duygusal zekalarına güvenirler.
*Hava Trafik Kontrolü: YZ, güvenliği ve verimliliği artıracaktır, ancak hayatlar tehlike altında olduğunda hesap verebilirlik açısından insan operatörler vazgeçilmez olmaya devam etmektedir.
Hesap Verebilirlik ve Güven
YZ’nın bu alanlarda insanların yerini tam olarak alamamasının önemli bir nedeni hesap verebilirlik sorunudur. Tıbbi uygulama hatası hukuku alanındaki araştırmalar, insanların makineler tarafından yapılan hatalardan çok insanlar tarafından yapılan hataları daha affedici olduğunu göstermektedir. Bu ilke, güvenin insan etkileşiminin duygusal ve ahlaki boyutlarına dayandığı diğer alanlara da uzanır.
3. İLERİYE BAKIŞ
2025’e yaklaşırken, bu tahminler YZ’nın toplum üzerindeki etkisinin ikili doğasını vurguluyor: endüstrilerde devrim yaratma ve hayatları iyileştirme potansiyeli ve ekonomileri bozma ve etik sınırları zorlama kapasitesi. Zorluk, teknolojik yeniliği sağlam düzenleme ve insan bağlantısının yeri doldurulamaz değerinin kabulüyle dengelemekte yatıyor.
İster siyasi eylem, ister kamu talebi, isterse de endüstrinin kendi kendini düzenlemesi yoluyla olsun, toplum YZ’yı sorumlu bir şekilde entegre etme zorluğunun üstesinden gelmeli ve YZ’nın insanlığa zarar vermek yerine insanlığa hizmet etmesini sağlamalıdır.
https://spr.com/the-role-of-artificial-intelligence-in-society-for-2025/