3 Nisan 2025 Ekonomik Kalkınma
Yapay Zeka’nın (YZ) 2033 yılına kadar 4,8 trilyon dolarlık küresel bir pazara dönüşmesi bekleniyor. Bu rakam, kabaca Almanya ekonomisinin büyüklüğüne denk geliyor. Ancak acil önlem alınmazsa faydalarının ayrıcalıklı bir azınlığın elinde kalabileceği uyarısında bulunuluyor.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı ( UNCTAD ) tarafından yayınlanan Teknoloji ve İnovasyon Raporu 2025, yapay zeka alanında artan eşitsizlik konusunda alarm veriyor ve ülkelerin yapay zekanın potansiyelinden yararlanmaları için bir yol haritası ortaya koyuyor.
Raporda , dünyada özel sektör Ar-Ge yatırımlarının yüzde 40’ının arkasında çoğunluğu ABD ve Çin’de olmak üzere sadece 100 şirketin olduğu belirtilirken , bu durumun güç yoğunlaşmasının keskin bir şekilde yoğunlaştığını ortaya koyduğu ifade edildi.
Aynı zamanda, çoğunluğu Küresel Güney’den olmak üzere 118 ülke küresel yapay zeka yönetişimi tartışmalarından tamamen yoksun.
UNCTAD Genel Sekreteri Rebeca Grynspan, odak noktasını “teknolojiden insanlara” kaydırmak ve ülkelerin “ küresel bir yapay zeka çerçevesi birlikte yaratmalarını ” sağlamak için daha güçlü bir uluslararası işbirliğinin önemini vurguladı .
Bir iş devrimi
Raporda, küresel işlerin yüzde 40’ının yapay zekadan etkilenebileceği tahmin ediliyor.
Teknoloji, özellikle üretkenlik artışları ve yeni endüstriler aracılığıyla yeni fırsatlar getirirken, aynı zamanda otomasyon ve iş kaybı konusunda ciddi endişelere de yol açıyor; özellikle de düşük maliyetli iş gücünün rekabet avantajı olduğu ekonomilerde.
Ancak her şey kötü haberler değil. UNCTAD uzmanları, yapay zekanın yalnızca işleri değiştirmekle ilgili olmadığını, aynı zamanda yeni endüstriler yaratabileceğini ve çalışanları güçlendirebileceğini savunuyor.
Hükümetler yeniden beceri kazandırma, beceri geliştirme ve iş gücü adaptasyonuna yatırım yaparsa , yapay zekanın istihdam fırsatlarını ortadan kaldırmak yerine artırmasını sağlayabilirler.
Nasıl hazırlanılır?
Geride kalmamak için gelişmekte olan ülkelerin UNCTAD’ın “üç temel kaldıraç noktası” olarak adlandırdığı altyapı, veri ve becerileri güçlendirmeleri gerekiyor.
Bu, hızlı ve güvenilir internet bağlantılarına ve büyük miktarda bilgiyi depolamak ve işlemek için gereken bilgi işlem gücüne yatırım yapmak anlamına geliyor.
Bu aynı zamanda yapay zeka sistemlerinin etkili ve adil bir şekilde eğitilmesi için çeşitli ve yüksek kaliteli veri kümelerine erişimin sağlanması anlamına da geliyor.
Ve en önemlisi, yapay zekanın yönlendirdiği bir dünyada başarılı olmak için insanlara gereken dijital ve problem çözme becerilerini kazandıracak eğitim sistemlerinin kurulması gerekiyor .
Sadece ulusal değil: Küresel bir çaba
UNCTAD, ulusal politikaların ötesinde, yapay zekanın gelişimini yönlendirmek için daha güçlü bir uluslararası iş birliğinin sağlanması çağrısında bulunuyor.
Raporda, tüm ülkelerin bilgisayar gücüne ve yapay zeka araçlarına eşit şekilde erişebilmesi için ortak bir küresel tesis kurulması öneriliyor.
Ayrıca şeffaflığı ve hesap verebilirliği artırmak amacıyla mevcut çevresel, sosyal ve yönetişim ( ESG) standartlarına benzer şekilde yapay zeka için de bir kamu bilgilendirme çerçevesi oluşturulmasını öneriyor .
Bayan Grynspan, “Tarih, teknolojik ilerlemenin ekonomik büyümeyi yönlendirdiğini ancak tek başına adil gelir dağılımını sağlamadığını veya kapsayıcı insan gelişimini desteklemediğini göstermiştir” diyerek, insanların yapay zeka devriminin merkezinde olması çağrısında bulundu.